Voorkom ouderenmisbruik: houd de regie in handen

Ouderenmisbruik komt in toenemende mate voor in Nederland, mede omdat ouderen gemiddeld langer thuis wonen. Volgens landelijk onderzoek van Regioplan kregen naar schatting 115.238 ouderen in 2020 te maken met een vorm van ouderenmisbruik. De meest gerapporteerde vorm van ouderenmisbruik in Nederland is financieel misbruik. Maar wat is (financieel) ouderenmisbruik? En hoe is dit te voorkomen? In dit artikel leest u hier meer over.

Wat is ouderenmisbruik?

Naarmate mensen ouder worden, neemt hun hulpbehoevendheid en kwetsbaarheid over het algemeen toe. Familieleden, vrienden/kennissen of professionele hulpverleners, van wie de oudere afhankelijk is, kunnen hier misbruik van maken. Er zijn verschillende vormen van ouderenmisbruik: fysieke of psychische mishandeling, financieel misbruik, verwaarlozing of seksueel misbruik.

Financieel misbruik is de meest gerapporteerde vorm van ouderenmisbruik in Nederland. Naar schatting is 3% van alle ouderen (vanaf 65 jaar) hier slachtoffer van. Financieel misbruik kan allerlei vormen hebben, van pinpasfraude tot ongewenste aankopen op naam van het slachtoffer, of zelfs de afgedwongen wijziging van een testament. (Financieel) misbruik is vaak te herkennen aan een gebrek aan standaard (medische) voorzieningen, het verdwijnen van geld of bezittingen en plotselinge schulden of betalingsachterstanden.

Kan (financieel) ouderenmisbruik worden voorkomen?

Ouderenmisbruik is afhankelijk van verschillende factoren, waaronder de mate van (zorg)afhankelijkheid van de oudere. Iedere situatie is dan ook verschillend. Financieel ouderenmisbruik kan in veel gevallen worden voorkomen. U kunt vooraf maatregelen treffen, voor het geval u uw eigen financiën niet meer kunt beheren. U kunt hierbij denken aan het opstellen van een volmacht of levenstestament.

Met een volmacht machtigt u een persoon om beslissingen voor u te nemen en (rechts)handelingen voor u te verrichten wanneer u dat zelf niet meer kunt. Er zijn verschillende soorten volmachten:

• Met een algemene volmacht geeft u een persoon volledige toegang tot uw bankrekeningen en spaarrekeningen. Daarnaast kan deze persoon bijvoorbeeld uw woning verkopen, schenkingen doen of leningen afsluiten in uw naam.
• Met een bijzondere volmacht geeft u een persoon een volmacht voor een specifieke handeling. Denk hierbij aan het verkopen van uw woning wanneer u naar een verpleeghuis verhuist. Deze volmacht eindigt wanneer de specifiek omschreven handeling is verricht.
• Een bankvolmacht geeft de gemachtigde toestemming om uw betaalrekening te beheren en betalingen voor u te doen. Een bankvolmacht regelt u samen met de persoon die u wilt machtigen bij uw bank.

Het is niet in alle situaties verplicht om een volmacht te regelen bij een notaris. Voor bepaalde rechtshandelingen is dit echter wel noodzakelijk. Daarnaast kan het opnemen van een volmacht in een notariële akte problemen en discussies voorkomen. Zo controleert een notaris altijd of u wilsbekwaam bent op het moment waarop u de volmacht tekent en bestaat de zekerheid dat u de volmacht daadwerkelijk zelf ondertekend hebt. Daarnaast helpt een notaris u om uw wensen zo goed mogelijk vast te leggen.

Een levenstestament gaat een stap verder. Hierin kunt u uw financiële, medische én persoonlijke zaken regelen. In een levenstestament wijst u één of meerdere personen aan die u vertrouwt en legt u vast wat uw wensen zijn. U kunt daarbij aanwijzingen geven aan de gevolmachtigde. Ook kunt u een toezichthouder aanwijzen. Hij of zij controleert of de gevolmachtigde in overeenstemming met uw wensen en aanwijzingen handelt. U kunt bijvoorbeeld ook bepalen dat de gevolmachtigde voor bepaalde handelingen (zoals de verkoop van uw woning) toestemming nodig heeft van de toezichthouder. Daarnaast kunt u vastleggen wie namens u mag overleggen met een arts of toestemming mag geven voor een medische behandeling. U kunt een levenstestament laten opstellen bij uw notaris. Lees hier meer over het levenstestament.

Laat u adviseren

Wilt u meer weten over de mogelijkheden om uw zaken goed te regelen? Op 16 juni vindt de jaarlijkse Dag van het Erfrecht plaats. Tijdens deze dag kunt u vrijblijvend contact opnemen met een EPN notaris bij u in de buurt, voor een kosteloos eerste advies. Hij of zij denkt graag met u mee om uw wensen zo goed mogelijk vast te leggen.