De regie zelf in handen houden

Wellicht heeft u weleens nagedacht over wat er gebeurt wanneer u een zwaar ongeluk krijgt, ernstig ziek wordt of gaat dementeren. Dit roept een aantal vragen op. Wie kan dan uw wensen op medisch gebied kenbaar maken aan de behandelend arts? Wie regelt voor u het beste verzorgingshuis of uitstekende particuliere zorg? Hoe en door wie wordt uw vermogen goed beheerd?

U kunt bij uw notaris een ‘levenstestament’ opmaken. In uw levenstestament wijst u één of meerdere personen aan die u onvoorwaardelijk vertrouwt. U geeft aan hen een volmacht om uw wensen op medisch gebied kenbaar te maken en om goede zorg te organiseren. Daarnaast geeft u volmacht om uw vermogen te beheren, waarbij u uitgebreide instructies kunt geven over de wijze waarop dit dient te gebeuren. 

Waarom is een levenstestament nodig?

U komt gedurende uw leven in een situatie terecht dat u niet meer uw eigen belangen kunt behartigen. U kunt daarbij bijvoorbeeld denken aan de situatie dat u door dementie, een andere ziekte of door een ernstig ongeluk (u raakt in coma) langdurig niet meer in staat bent om belangrijke zaken – privé en/of zakelijk – te regelen. Men spreekt dan van wilsonbekwaamheid.

Een levenstestament is een document, opgesteld en vastgelegd bij de notaris, waarin u uw wensen en instructies kunt laten vastleggen. Mocht er tijdens uw leven iets gebeuren waardoor u (tijdelijk) niet meer uw belangen kunt behartigen, dan kunnen uw wensen op die manier kenbaar worden gemaakt aan de mensen en instanties om u heen. Het is een geruststellende gedachte dat een door u gekozen persoon, waarin u alle vertrouwen hebt, namens u mag optreden als u door omstandigheden niet meer kunt handelen. U kunt ook een levenstestament maken als u bepaalde zaken niet zelf meer wilt regelen en het prettiger vindt dat een ander dat voor u doet. Verder kan een levenstestament praktisch zijn als u voor een lange periode afwezig bent, bijvoorbeeld vanwege een verblijf in het buitenland.

Een levenstestament is overigens niet alleen van belang voor oudere mensen, maar ook voor jongeren, ondernemers en personen met vermogen in het buitenland. 

Wat gebeurt er als u niets regelt?
Naar de rechter!                                                                                                                            
Bent u wilsonbekwaam en is er geen levenstestament gemaakt, dan krijgt u te maken met de wettelijke beschermingsmaatregelen: bewind, mentorschap of curatele. De kantonrechter gaat dan iemand aanwijzen die uw financiële en/of medische belangen gaat behartigen. Dit kan dus ook iemand worden die niet tot uw naaste kring behoort. Dit geldt eveneens als u gehuwd bent. Uw echtgenoot mag namens u geen financiële beslissingen nemen als u dat zelf niet meer kunt. 

U moet dus naar de rechter. Daar zitten wel wat haken en ogen aan. Bij de wettelijke beschermingsmaatregelen, zoals bewind, gelden namelijk de volgende strikte regels:

• de bewindvoerder dient jaarlijks rekening en verantwoording af te leggen aan de rechter;
• voor bepaalde handelingen moet vooraf toestemming worden gevraagd aan de rechter, bijvoorbeeld voor de verkoop van uw woning;
• schenkingen zijn nog maar beperkt of zelfs helemaal niet meer mogelijk omdat hiervoor toestemming nodig is van de rechter.

Deze regels gelden ook als uw echtgenoot of uw kinderen de bewindvoerder zijn. Wilt u liever zelf de regie in handen houden, dan dient u een levenstestament op te stellen. Met een levenstestament ontzorgt u uw naasten. U voorkomt een hoop rompslomp. Zij hoeven dan immers niet meer naar de rechter om toestemming te vragen voor diverse handelingen. U kunt in uw levenstestament bepalen of, aan wie, hoe en hoe vaak rekening en verantwoording moet worden afgelegd voor de verrichte werkzaamheden en uitgaven. Daarnaast is er voor het doen van schenkingen geen toestemming van de rechter nodig als u in uw levenstestament bepaalt dat de gevolmachtigde deze handelingen namens u mag verrichten. Hierdoor blijft het mogelijk om belastingen na uw overlijden te verminderen dan wel te anticiperen op een (eventueel in de toekomst) verschuldigde eigen bijdrage in het kader van de Wet langdurige zorg (Wlz). In ons artikel leest u meer over wat er gebeurt wanneer u wilsonbekwaam wordt en geen levenstestament hebt.