Wat is een legaat?

Er zijn verschillende manieren om uw vermogen na overlijden na te laten. In uw testament kunt u iemand tot erfgenaam benoemen. Een erfgenaam ontvangt (een deel van) uw nalatenschap. Dit betekent dat diegene (een deel van) uw bezittingen verkrijgt, maar ook (een deel van) uw schulden en van de verplichtingen die u bent aangegaan.

Wilt u een goede vriend, buurman of een kleinkind wel iets nalaten, maar diegene niet benoemen tot erfgenaam? Dan kunt u ervoor kiezen om deze persoon een legaat na te laten. Hij of zij wordt dan ‘legataris’. Een legataris ontvangt bijvoorbeeld een inboedelgoed, sieraad of geldbedrag, maar volgt u niet op in al uw rechten en verplichtingen (zoals een erfgenaam). Een legataris wordt ook niet aansprakelijk voor de schulden die u eventueel hebt nagelaten.

Betekenis

Met een legaat legt u vast dat u een specifieke bezitting wilt nalaten aan een persoon of instelling. Bijvoorbeeld een verzamelobject, een voorwerp met emotionele waarde of uw woning. Een legaat kan ook een geldbedrag zijn. Het geven van een legaat aan iemand wordt ook wel ‘legateren’ genoemd. Een legaat neemt u op in uw testament. In bepaalde situaties kan een legaat ook worden opgenomen in een door u zelfgeschreven codicil.

Verschil tussen legaat en erfenis

Een erfgenaam kan iemand zijn die door u benoemd is in uw testament, of kan een wettelijke erfgenaam zijn. Een wettelijk erfgenaam wordt door de wet aangewezen als u geen testament hebt gemaakt of als u in uw testament geen erfgenamen benoemt. Een erfgenaam wordt eigenaar van (een deel van) uw goederen en heeft daarom zeggenschap over de verdeling van uw nalatenschap. Dit is een groot verschil met de ontvanger van een legaat. Een legataris kan alléén aanspraak maken op het betreffende legaat en heeft geen inzicht in, geen rechten op en geen bemoeienissen met de (afwikkeling van de) nalatenschap. Dit kan alleen anders zijn als de legataris een bedrag gelegateerd krijgt dat een percentage van uw nalatenschap uitmaakt. Dit geven van een legaat kan verstandig zijn, als u bijvoorbeeld iets wilt nalaten aan een goed doel. Of wanneer u wilt dat een persoon geen inspraak moet hebben op de verdere verdeling of afwikkeling van uw nalatenschap.

Een ander verschil tussen een legataris en een erfgenaam, is dat een legaat afgegeven of voldaan moet worden door de erfgenamen. In die zin heeft een legaat voorrang op dat wat een erfgenaam uiteindelijk krijgt. Wanneer uw nalatenschap schulden bevat, moeten deze eerst voldaan worden. Een legaat wordt ook gezien als een schuld. Deze komt na de andere schuldeisers, maar wordt dus wel voldaan voordat de erfgenamen zelf aan bod komen en hún gedeelte ontvangen. Wanneer de ‘legitieme portie’ van een kind of kleinkind door een of meerdere legaten wordt aangetast, wordt het legaat verminderd totdat dit niet meer het geval is.

Net als het erfgenaamschap, hoeft ook een legaat niet aanvaard te worden. Misschien ontvangt u een huis waar u veel onderhoudskosten uit verwacht. Of een schilderij dat u niet mooi vindt en waar u wel erfbelasting over moet betalen. U kunt er dan voor kiezen het legaat dan niet aanvaarden. Het legaat blijft dan in de nalatenschap en voor de erfgenamen.

Legaten en erfbelasting

De ontvanger van een legaat hoeft niet in alle gevallen erfbelasting te betalen. Is de waarde van het legaat lager dan het bedrag dat is vrijgesteld van erfbelasting? Dan betaalt de ontvanger geen erfbelasting. Als hij naast het legaat iets anders uit de nalatenschap krijgt waarmee hij wel over deze waarde heen gaat, betaalt hij wel erfbelasting. Wilt u niet dat de legataris erfbelasting moet betalen? Dan kunt u in uw testament een legaat ‘vrij van recht’ maken. Dit betekent dat de ontvanger van het legaat geen erfbelasting hoeft te betalen. In plaats daarvan wordt de erfbelasting betaald uit uw nalatenschap, dus door de erfgenamen. De berekening van dit bedrag kan ingewikkeld zijn, omdat de ontvanger van het legaat in feite ook het belastingbedrag ‘ontvangt’. Daar wordt dus ook erfbelasting over berekend. Het is verstandig om u goed te laten adviseren over de fiscale gevolgen van een legaat.

Legaat voor een kleinkind

Een veel voorkomend legaat is het zogenoemde ‘kleinkindlegaat’. Vaak bevat dit een belastingvrij geldbedrag. Dit legaat wordt uitgekeerd vóór de andere erfdelen, dus dit bedrag gaat ten koste van de verkrijging van uw kinderen of andere erfgenamen. Door hier goed over na te denken en advies over in te winnen kunt u erfbelasting besparen.

Persoonlijk advies over legateren

Wilt u meer weten over legaten of een legaat opnemen in uw testament? Neem dan contact op met een EPN-notaris bij u in de buurt. Hij of zij denkt graag met u mee over het goed overdragen van uw vermogen.